ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
จังหวัดอุบลราชธานี
กลุ่มภูสะมุย : ถ้ำแต้ม 1 - 9
ที่ตั้ง
บ้านผาชัน ตำบลสำโรง กิ่งอำเภอโพธิ์ไทร
พิกัดทางภูมิศาสตร์
ระหว่างเส้นรุ้งที่ 15o 42′ 42″ ถึง 15o 53′ 02″ เหนือ ระหว่างเส้นแวงที่ 105o 31′ 01″ ถึง 105o 31′ 10″ ตะวันออก พิกัดกริดที่ 48 QWC 554373, 555376, 556370, 556371, 556374, 556377 ระวางที่ 6140 II
สถานที่ตั้ง
สภาพที่ตั้ง
อยู่บนภูสะมุยเทือกเขาภูพาน ห่างจากหมู่บ้านผาชันไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ประมาณ 5 กม.
หลักฐานทางโบราณคดี
ไม่พบ
ลักษณะของถํ้าและภาพเขียนสี
เป็นเพิงหินทรายที่เกิดจากก้อนหินใหญ่ซ้อนกันตั้งอยู่บนลานหิน ภาพปรากฎอยู่บนผนังหรือเพดานของเพิงหิน ทั้งหมดเขียนด้วยสีแดงคล้ำ
ถ้ำแต้ม1 อยู่ทางทิศใต้ของบ้านผาชัน 7 กม. ภาพปรากฎบนผนังและเพดานเพิงหินด้านทิศตะวันตก เป็นภาพคน ภาพมือ และภาพลายเส้น (เป็นแหล่งที่ใหญ่ที่สุดบนภูนี้)
ภาพคน มี 4 ภาพ เขียนแบบ เงาทึบ (silhouette) เป็นรูปสามเหลี่ยมสองรูปต่อกันโดยให้ปลายแหลมชนกัน และเขียนแบบโครงร่างรอบนอก
ภาพลายเส้น ภาพกระจายไปทั่วผนังและเพดาน มีทั้งลายก้านขด ลายซิกแซก ลายกากบาท ลายก้างปลา ลายกิ่งไม้ ลายตาข่าย ลายเส้นทแยงมุมในกรอบสี่เหลี่ยม ลายเส้นคู่ขนาน เป็นต้น (ภาพลายเส้นนี้คล้ายกันมากกับที่พบที่บ้านผือ จังหวัดอุดรธานี)
ส่วนภาพมือพบทั้งหมด 63 มือ กระจายอยู่ทั่วไปเช่นกัน ทำแบบทาบและแบบพ่น มีทั้งมือซ้าย และมือขวา มือเด็กและมือผู้ใหญ่ ในจำนวนมือทั้งหมดมีมือสีเหลืองอยู่ 3 มือ
ถ้ำแต้ม 2 ห่างจากถ้ำแต้ม 1 ไปทางทิศใต้ ประมาณ 50 เมตร ภาพปรากฎบนผนังเพิงหินด้านทิศ
ตะวันตก สูงจากพื้น 1 เมตร เป็นภาพมือ แบบทาบทั้งหมด 11 มือ มีทั้งมือซ้ายและมือขวา ทำเป็นคู่ๆด้วยสีแดง
ถ้ำแต้ม 3 ห่างจากถ้ำแต้ม 1 ไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือประมาณ 200 เมตร เป็นภาพระบายสีทึบรูปตัวไอ I และลายเส้น จาง ๆ คล้ายตัวเอ็ม M บนผนัง ด้านทิศตะวันออก
ถ้ำแต้ม 4 ห่างถ้ำแต้ม 3 ไปทางทิศเหนือ 50 เมตร ภาพลายเส้นซิกแซก 4 เส้นขนานกัน ยาวประมาณ 35 ซม. เขียนอยู่บนผนัง เพิงหินด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ
ถ้ำแต้ม 5 ห่างจากถ้ำแต้ม 4 ไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ 30 เมตร ภาพเขียนอยู่ใต้เพดานหินด้านทิศเหนือ เป็นลายเส้นขนานกัน 4 เส้น มีทั้งเส้นตรงและเส้นคดโค้งขนานกันและตัดกัน และภาพอื่นๆที่ไม่มีรูปร่าง
ถ้ำแต้ม 6 ห่างจากถ้ำแต้ม 5 ไปทางทิศตะวันตกประมาณ 6 เมตร ภาพมือขวาแบบทาบ 1 มือ บนเพดานด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ สูงจากพื้น ประมาณ 40 ซม
ถ้ำแต้ม 7 ก้อนหินบนลานหิน อยู่ห่างจากถ้ำแต้ม 1 ไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ประมาณ 300 เมตร
ภาพเขียนสีปรากฎอยู่ใต้เพิงหิน 2 แห่ง ด้านทิศตะวันตก และด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ เขียนด้วยสีน้ำตาลแก่ ปรากฏเป็นภาพลายเส้นประกอบกันเป็นรูปร่างต่างๆ อาจดูคล้ายภาพคน ภาพบ้าน ลายตาข่าย และลายเส้นโค้ง
นอกจากนี้มีภาพมือ 7 มือ มือซ้ายและมือขวา ทำโดยวิธีมือทาสีแล้วทาบบนผนัง (imprint) และแบบทาบมือบนผนังเขียนเส้นรอบมือนิ้วมือ แล้วระบายสีทึบแบ่งครึ่งนิ้วมือและเขียนลายก้านขดบนอุ้งมือ
ถ้ำแต้ม 8 ห่างจากถ้ำแต้ม 1 ไปทางใต้ประมาณ 500 เมตร มีภาพเขียนเป็นลายเส้นทึบ เส้นหนาประมาณ 5 ซม. คล้ายซี่หวี ยาว ประมาณ 1.8 เมตร บริเวณกลางกลุ่มใต้ภาพ มีภาพมือผู้ใหญ่ข้างขวา 1 มือ ทำโดยวิธีทาบ (imprint)
ถ้ำแต้ม 9 ภาพลายเส้นก้านขด 1 ภาพ ปรากฏอยู่บนผนังเพิงหินด้านทิศตะวันออก